طی چهار هفته آینده، نظام جهانی در رابطه با ایران و بر نامه های توسعه اتمی آن کشور، شاهد رویداد های خبر سازی خواهد بود. اهمیت فوق العاده تحولات سیاسی مرتبط با مجموعه رویداد های پیش رو، در اندازه ایست که از هفته ها قبل کشور های ذی نفع را به تحرکات دیپلماتیک شدیدی وادار ساخته است.
سفر جاری بنیامین نتان یاهو نخست وزیر جدید اسرائیل به لندن و متعاقبا، دیدار او با انگلا مرکل صدر اعظم آلمان تنها بخشی از تلاشهای سیاسی اسرائیل جهت استفاده از زمان باقی مانده تا رسیدن روزهای حساس در برنامه اتمی ایران بشمار میرود. در آخرین روزهای هفته جاری، انتظار میرود که آخرین گزارش محمد البرادعی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، پیرامون برنامه های اتمی ایران انتشار یابد. گزارش یاد شده ضمن مطرح شدن در شورای فصلی 35 نفره حکام آژانس، در اجلاس سالانه آن نیز انعکاس خواهد یافت. انتظار میرود بدلیل ادامه بی اعتنایی جمهوری اسلامی به قطعنامه های شورای امنیت، منجمله خودداری از غنی سازی اورانیوم در نطنز، در اختیار قرار دادن نقشه های فنی راکتور 40 مگاواتی آب سنگین در دست ساختمان اراک، و خودداری از اجرای مفاد پروتکل الحاقی، اخرین گزارش البرادعی بار دیگر منعکس کننده در خواست های اجرا نشده آژانس از ایران باشد. روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در شماره روز 25 ماه اوت جاری طی گزارشی با اشاره بر مدارک ارائه شده به آژانس (توسط کشورهای خارجی منجمله امریکا، اسرائیل و جامعه اروپا)، پیرامون فعالیتهای مشکوک اتمی ایران که گفته میشود با هدف دست یابی به بمب اتمی صورت گرفته، مدعی شده که دبیر کل آژانس از سوی امریکا و کشورهای دیگر برای افشا کردن این فعالیتها نیز تحت فشار قرار گرفته است. در گذشته این بخش از فعالیتهای اتمی ایران در گزارشهای مدیر کل آژانس تنها بصورت سر بسته و گذرا منعکس میشد. نگرانی عمده مدیر کل آژانس و دلیل پرهیز او از تاکید بیشتر بر فعالیتهای یاد شده، شاید از دست دادن فرصت ادامه همکاری با ایران و قطع مسیر های دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون فعالیتهای اتمی جمهوری اسلامی بوده است. گزارش مورد انتظار البرادعی پس از انتشار، بی تردید موضوع مذاکرات گروه 1+5 نیز قرار خواهد گرفت. هفته قبل وزارت خارجه روسیه اعلام داشت که گروه کشورهای عضو دائم شورای امنیت بعلاوه المان، که مسئولیت تصمیم گیری و برخورد با برنامه اتمی ایران را بر عهده د ارند، در روز 2 سپتامبر به همین منظور تشکیل جلسه خواهند داد. اگرچه جلسه یاد شده در سطح معاونان وزارت خارجه 6 کشور عضو برگزار خواهد شد، با این وجود تصمیمات آن نقش تعیین کننده در تصمیمات آینده شورای امنیت در رابطه با ایران خواهد داشت. با توجه به زمینه فراهم شده از پیش، منجمله تصویت طرح مجازات صادرکنندگان بنزین به ایران از سوی سنای آمریکا، و همچنین اظهارات اخیر خانم انگلا مرکل دایر بر ضرورت افزایش تنبیهات شورای امنیت علیه ایران و قرار دادن تحریم فروش مواد سوختی در شمول آن، انتظار میرود که اجلاس آینده شورای امنیت بمنظور اعمال تنبیهات تازه علیه ایران، با سهولتی بیش از گذشته به نتیجه برسد. در 15 ماه سپتامبر مجمع عمومی سالانه 145 کشور عضو آژانس تشکیل خواهد شد و طی آن یوکیا آمانو دبیر کل تازه آژانس رسما عهده دار مسئولیتهای خود میشود. طی 4 سال گذشته رسیدگی به برنامه های اتمی ایران مهمترین و خبر ساز ترین کار آژانس محسوب میشده و انتظار میرود که در طول چند سال آینده نیز اهمیت همکاری های آژانس با ایران همچنان ادامه یابد، مگر آنکه تحول پیش بینی نشده ای به تغییر کامل روند فعالیتهای اتمی ایران بیانجامد. در فاصله کوتاهی پس از اجلاس شورای حکام و مجمع سالانه آژانس، اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با حضور سران کشورهای تشکیل خواهد شد. همزمان با برگزاری مجمع عمومی، شورای امنیت نیز تشکیل جلسه خواهد داد. طی چهار سال گذشته رییس جمهور ایران از تریبون مجمع عمومی سالانه سازمان ملل برای ایراد سخنرانی های ضد اسرائیلی و نفی هالوکاست حد اکثر استفاده را بعمل آورده است. اجلاس چند هفته آینده مجمع، در صورتی که محمود احمدی نژاد تصمیم به شرکت در آن بگیرد، از جمله خبر سازترین جلسات سالهای اخیر مجمع خواهد بود. در حالی که دوستان جمهوری اسلامی منجمله سوریه و روسیه و ونزوئلا بدلیل انتشار گسترده گزارشهای مربوط به تقلب در انتخابات قادر به ایستادگی تمام عیار در کنار نماینده ایران نخواهند بود، اخبار مربوط به کشتار معترضین به نتایج انتخابات و نقض وسیع حقوق بشر در زندانهای جمهوری اسلامی و برگزاری محاکمات به مخالفان در تهران که در آن اتباع خارجی نیز مجبور به حضور شده اند، موضع رییس دولت ایران را در جامعه جهانی بسیار آسیب پذیر خواهد نمود. به این ترتیب حضور احتمالی رییس دولت دهم در اجلاس سالانه مجمع فرصتی دیگر برای تجدید اعتراضهای داخلی و خارجی علیه جمهوری اسلامی خواهد شد، تا مجالی برای جلب پشتیبانی بیشتر برای ادامه سیاستهای جاری آن. قرار است طی آخرین هفته ماه سپتامبر بدعوت بارک اوباما رئیس جمهور امریکا جلسه سران گروه 20 در پیتسبورگ امریکا برگزار شود. انتظار میرود با توجه به نتایج بدست آمده در گردهمایی های سه هفته پیش از آن در مجامع مختلف جهانی، اجلاس بیست کشور بزرگ که در آن دو همسایه ایران یعنی ترکیه و عربستان سعودی نیز حضور خواهند داشت، در موقعیتی مناسب برای رسیدن به نتیجه ای روشن برای برخورد جدی تر با ایران قرار بگیرد. در جلسه ماه آوریل گروه یاد شده در لندن، امریکا با قائل شدن یک فرجه چند ماهه، از ایران خواست که بدون پیش شرط در مذاکره با گروه 1+5 و متعاقبا آمریکا شرکت کند. سیاست اعلام شده امریکا در این زمینه دادن شانس به دیپلماسی و استفاده از تمامی امکانات موجود برای حل معضل اتمی ایران از راه های مسالمت آمیز است. فرجه یاد شده با ادامه بی تصمیمی ایران اینک بصورت اولتیماتوم درآمده و با این وجود تاکنون حرکت جدی از سوی ایران برای پذیرفتن پیشنهاد آغاز مذاکره دیده نشده است. طی مدت از دست رفته، جمهوری اسلامی در بهترین شرایط، از زبان سخنگوی وزارت خارجه، تنها به تکرار بیانیه های سابق در مورد رد امکان " گفتگو از راه تعیین تاریخ تحمیلی " و یا با " اعمال فشار های خارجی " اکتفا کرده است. واقعیت این است که دولت جمهوری اسلامی، آسیب دیده از برخوردهای گسترده داخلی و حادثات بعد از برگزاری انتخابات اخیر، نه تنها در شرایط کنونی از ضعف چشمگیر در عرصه روابط بین الملل رنج میبرد، که بگونه ای احساس اطمینان بخود برا ی مقابله با فشار های خارجی را نیز از دست داده است. بعلاوه نظام جمهوری اسلامی بعد از انتخابات هنوز از هماهنگی لازم بخصوص در ارتباط با نحوه برخورد با مسائل خارجی بر خوردار نیست. در حال حاضر مهمترین موضوع روابط خارجی ایران آینده برنامه های توسعه اتمی کشور است. تنها اقدام انجام شده در این مورد تعویض رضا آقازاده با اکبر صالحی در منصب ریاست سازمان انرژی اتمی ایران است که تغییر یاد شده نیز بجای کمک به روشن تر شدن وضعیت برنامه اتمی ایران به میزان ابهامها در این زمینه افزوده است. به این ترتیب انتظار میرود که دیپلماسی انفعالی ایران، بدلیل ادامه بحران داخلی و همچنین فقدان بضاعت کافی کاری دولتمردان آن برای مواجه با مشکلات در شرایط اضطراری، همچنان ادامه یابد. نشانه های عدم آمادگی ایران برای رویارویی با تحولات کارساز چهار هفته آینده از پیش کاملا هویدا است . به این ترتیب میتوان انتظار داشت که با پایان بی نتیجه مهلت گفتگو با گروه 1+5 ، شانس تحقق پیش بینی انگلا مرکل صدر اعظم آلمان به عمل رسیده و در نتیجه ایران مقدمتا هدف تحریمهای گسترده تر شورای امنیت قرار گیرد.
